Voor de kenmerkende snelle rorodiensten met het VK is de digitalisering van Douane & Accijnzen een zegen. “Door de geautomatiseerde controleselectie weten de transporteurs binnen de minuut welke ladingen onmiddellijk mogen vertrekken.”
Deze bijdrage kunt u ook lezen in het papieren Flowsmagazine.
“Wij zijn fan van al die bedrijvigheid en spelen graag onze rol van facilitator voor firma’s die nieuwe trafieken ontwikkelen”, wijst Oostendenaar Stephan Legein (62) gepassioneerd naar de havenkaaien. Met zijn meer dan veertig jaar dienst bij Douane & Accijnzen is de adviseur-generaal uitstekend geplaatst voor een toelichting over de specifieke aandachtspunten voor de kusthavens en het nabije achterland.
“Onze werking in de kustregio valt onder de gewestelijke directie Oost- en West-Vlaanderen, geleid vanuit Gent. We hebben in West-Vlaanderen operationele teams van 105 mensen in Zeebrugge, 44 in de haven en luchthaven in Oostende en 45 in Roeselare. Vanuit Brugge opereert een opsporingsdienst van een 15-tal mensen.”
VK zoals China
De kustregio stond in de frontlijn van de brexit. “Die is aan Britse zijde nog steeds niet afgerond: de laatste fase komt pas in het najaar. In tegenstelling tot het Verenigd Koninkrijk (VK), waar de politieke besluitvorming tot op het laatste moment bleef aanslepen, waren wij wel goed voorbereid met extra personeel en aangepaste software. Dat moest, want de sterkte van de roro-operatoren in Zeebrugge is precies de snelheid waarmee ze onbegeleide goederen overzetten. Zij kunnen het zich niet permitteren van een lading een week te laten staan. In nauwe samenwerking hebben we de brexit voorbereid en in de eerste weken stonden we hen op het terrein bij. We mogen zeggen dat de overgang vlot verteerd is. Nochtans is het nog steeds niet eenvoudig. Want voor het eerst sinds 1992 werd het VK opnieuw een ‘derde land’ met alle nadelen die daaraan verbonden zijn. Wij moeten hetzelfde regime toepassen als voor pakweg China, Tsjaad of enig ander land waarmee de EU geen bilateraal akkoord heeft afgesloten.”
Duizend selectieregels
Om voldoende snelheid in de goederenflow te garanderen, is de lopende digitalisering van Douane een zegen. “Wij behoren tot FOD Financiën maar zijn qua DNA volledig tegengesteld. Terwijl de collega’s van Financiën een jaar de tijd hebben om te selecteren welke belastingaangiftes ze zullen controleren, moet Douane telkens nú beslissen. Gelukkig konden we sinds 2011 de selectie van de controles steeds verder automatiseren. Een team van deskundigen waakt intussen al over een duizendtal selectieregels in een digitaal systeem dat automatisch alle aangiftes checkt. Dat intelligent systeem selecteert op basis van risico’s welke goederen verder gecontroleerd moeten worden. Dit gaat veel sneller, grondiger en objectiever dan een mens ooit zou kunnen. Daarbij gebruiken we ook datamining. De selectieregels worden haast dagelijks geactualiseerd volgens de meest prangende risico’s. De ambtenaar op het terrein kan de selectie ook niet bijsturen.”
Het voordeel voor de bedrijven is groot. “De firma weet binnen de minuut waar ze aan toe is. Hierdoor wint ze quasi 24 uur ten opzichte van vóór de geautomatiseerde risicoanalyse. Het kan gebeuren dat een deelvracht voor controle 48 tot 72 uur moet blijven staan, maar de rest kan meteen vertrekken. In 2023 en 2024 wordt onze software verder versterkt en kunnen bedrijven zich als testcase aanmelden. In de toekomst zullen we steeds meer een beroep doen op artificiële intelligentie (AI). Die technologie kan bijvoorbeeld op scannerbeelden foutieve situaties herkennen.”
Van declarant naar consultant
Legein benadrukt dat alle partijen in de logistieke ketting mee verantwoordelijk zijn voor een vlotte doorgang van de goederen. “Ook de firma’s die niet rechtstreeks met Douane in contact komen, moeten correcte informatie inbrengen. We evolueren naar ‘multiple filing’. Daarbij bundelen alle partijen – producent, expediteur, transporteur, terminaloperator, rederij … – hun informatie tot één pakket dat samen de aangifte vormt. De rol van de douanedeclarant zal veranderen van het opstellen van de aangifte, naar consultancy voor alle betrokkenen.”
Europese score
Ondanks alle digitalisering, zullen nog altijd douaniers op het terrein nodig zijn. “We moeten over voldoende mensen beschikken om aan de Europese verplichtingen te kunnen voldoen. De vaststellingen moeten nog altijd ter plaatse gebeuren en op dat vlak halen de Belgische douaniers een percentage dat Europees gezien mag worden. Maar terwijl de taken toenamen, verminderde het personeelsbestand de laatste decennia als gevolg van de besparingen met een duizendtal eenheden tot 3.365 douaniers. Die daling moet ergens stoppen om niet onder de grens van de kritische massa te geraken. Een voldoende bezetting is ook voor de kusthavens belangrijk, want elke problematiek zoals drugs en de handel met Rusland waaiert vroeg of laat uit. Als het regent in Antwerpen en Rotterdam, dan druppelt het in Zeebrugge en Oostende.”
