In de herfst van 2016 raakte door een aanvaring één van de twee basculebruggen aan de Kruispoort in Brugge onherstelbaar beschadigd. In de plaats kwam er in januari 2018 een tijdelijke ophaalbrug. “In plaats van snel de kapotte brug een-op-een te vervangen, maakten alle betrokken overheden van de gelegenheid gebruik om een algemene oplossing voor dit moeilijke verkeersknooppunt uit te tekenen”, zegt burgemeester Dirk De fauw (CD&V).

Het woord complex is hier op zijn plaats. Aan de Kruispoort passeert de Ringvaart, onderdeel van het kanaal Gent-Oostende dat verderop toegang geeft tot het Boudewijnkanaal naar Zeebrugge. Aan land zijn er aan de kant van het stadscentrum de Langestraat en Kazernevest en aan de buitenzijde de stadsring R30, Maalse Steenweg (N9 naar Eeklo) en Moerkerkse Steenweg. Bovendien loopt door kokers onder het kruispunt het Zuidervaartje, de voormalige buitenste vestinggracht. Rondom liggen dichtbevolkte wijken en de door Unesco als werelderfgoed beschermde stadsvesten (kanaaloevers) en middeleeuwse Kruispoort.

Stapvoets varen

Drie jaar studiewerk door kantoor Sweco en diverse administraties – met als voornaamste partners De Vlaamse Waterweg, Agentschap Wegen en Verkeer en Stad Brugge – leidde tot een overeengekomen concept. Deze startnota werd maandag 13 mei door het college van burgemeester en schepenen goedgekeurd.

“Omdat de compacte combinatie van twee bruggen een nautisch obstakel vormde, wordt de nieuwe zuidelijke brug verder van de Kruispoort geplaatst”, zegt schepen Mercedes Van Volcem (Open Vld) namens haar verontschuldigde partijgenote Vlaams minister van Openbare werken en Mobiliteit Lydia Peeters. “De bruggen liggen in een bocht en de brughoofden creëren een versmalling. Dit veroorzaakt bij het nauwe manoeuvreren risico’s en leidt vaak tot kleine aanvaringen. Bovendien moeten de schepen stapvoets passeren, wat de schippers extra tijd kost en de hinder voor het wegverkeer langer laat duren. Die situatie wordt straks verbeterd door een grotere afstand tussen de twee bruggen.”

Uitbreiding niet hypothekeren

“De Ringvaart is cruciaal voor het goederenvervoer”, zegt afdelingshoofd Lieven Dejonckheere van De Vlaamse Waterweg. “Jaarlijks passeert hier een stabiel aantal van circa 3.500 beroepsvaartuigen met in totaal 1,2 miljoen ton vracht. Dat volume bestaat voor 40% uit bouwmaterialen en 30% uit landbouw- en voedingsproducten. Voor de lokale creatie van toegevoegde waarde en werkgelegenheid is dit een levensader. Bovendien haalt dit jaarlijks tienduizenden vrachtwagens uit het stadsverkeer.”

Bij voorstanders van meer multimodaal vervoer leeft sinds jaren de ambitie om de Ringvaart rond Brugge op te waarderen tot schepen van 2.500 ton, waar nu maar 1.200 ton mogelijk is. Een van de flessenhalzen is de historisch beschermde Dampoortsluis. “Die hebben we de jongste jaren grondig gerenoveerd zodat die technisch voor tientallen jaren weer in orde is. Een corridorstudie onderzoekt de mogelijkheden om de capaciteit van het traject Gent-Brugge-Oostende te verhogen. Bij de vernieuwing van het Kruispoortcomplex voorzien we alvast in genoeg ruimte om een eventuele latere opwaardering van de binnenvaartcapaciteit niet te hypothekeren”, zegt Dejonckheere. De grootste schepen die nu op dit traject varen zijn de CEMT-klasse IV met afmetingen tot 105 meter lengte, 9,5 meter breedte en 3 meter diepgang.

Intelligente verkeerslichten

Voor het vracht- en personenverkeer komen zeer grote veranderingen. Momenteel rijdt alle verkeer via de noordelijke brug het stadscentrum binnen en via de zuidelijke buiten. In het nieuwe concept wordt de zuidelijke brug breder om het gemotoriseerd verkeer in beide richtingen toe te laten. De bestaande brug doorheen de middeleeuwse Kruispoort zal straks alleen maar voor fietsers en voetgangers zijn.

“De complexe inrichting met tien rijstroken naast elkaar wordt vereenvoudigd”, zegt Humberto Van Nunen, afdelingshoofd West-Vlaanderen van Agentschap Wegen en Verkeer. “Met intelligente verkeerslichten wordt de verkeersafwikkeling geoptimaliseerd en er komt meer plaats voor groen.”

30 miljoen euro

Om de landschappelijke impact van de nieuwe brug te beperken, wordt dit geen basculebrug die hoog boven de stadspoort en de bomen zou uittorenen. Er is gekozen voor een tafelbrug. Het 30 tot 35 meter lange brugdek zal horizontaal worden gedragen door vier cilinders die in gesloten toestand in de grond zakken.

Het is de bedoeling om de projectnota begin 2025 af te ronden. Daarna volgen de uitwerking van het detailontwerp, de aanvraag van een omgevingsvergunning en het aanstellen van een aannemer. Bij het meest gunstige verloop kan de schop in 2026 in de grond gaan. De kosten worden geraamd op ongeveer 30 miljoen euro.