Met ingang van 1 januari 2024 zijn voor schepen met een brutotonnage (GT) van 5.000 GT of meer de EU-ETS-eisen van toepassing. Rederijen die er niet in slagen aan die eisen te voldoen, riskeren boetes van 100 euro per ton CO2-equivalent en daarenboven mogelijk aanvullende straffen die de EU en haar individuele lidstaten kunnen opleggen.

De position paper getiteld ‘Charting Uncertain Seas: Legal Ambiguities and Compliance Strategies in EU ETS and FuelEU Maritime Regulations’ onderzoekt de juridische en operationele uitdagingen die worden geïntroduceerd door het emissiehandelssysteem van de Europese Unie (EU-ETS, het voornaamste EU-instrument om broeikasgasemissies te beperken) voor de scheepvaart en het initiatief FuelEU Maritime (het gebruik van hernieuwbare en koolstofarme brandstoffen in het zeevervoer).

Contractuele risico’s

Het essay werd geschreven door Elle De Soomer, hoofd juridische zaken, scheepvaartbeleid en beveiliging van KBRV, en Celine Audenaerdt, hoofd milieu en technische zaken. Het artikel gaat in op de complexiteit van verantwoordelijkheden op het gebied van de naleving en de juridische onduidelijkheden die bijdragen aan onzekerheid en contractuele risico’s voor scheepseigenaren, operatoren en bevrachters.

“Het is van vitaal belang dat de scheepvaartindustrie eerst de principes van het EU-ETS begrijpt, zodat ze beter kan interpreteren welke partij de last van de naleving van de regelgeving moet dragen,” legt De Soomer uit. “Hoewel de opname van de scheepvaart in het emissiehandelssysteem een belangrijke verschuiving betekent naar een betere verantwoording en milieuverantwoordelijkheid in de sector, blijkt uit onze analyse dat de definitie van de verantwoordelijke entiteit behoorlijk complex is. Een voorbeeld is de bepaling dat de verantwoordelijke entiteit dezelfde moet zijn voor EU MRV (monitoring, rapportage en verificatie) en EU-ETS, terwijl dat niet altijd het geval is. Een ander voorbeeld is de moeilijkheid om het principe ‘de vervuiler betaalt’ toe te passen in EU-lidstaten met elk hun eigen unieke wettelijke kader.”

Door standaard contractuele clausules te onderzoeken die gericht zijn op het verlichten van deze uitdagingen, biedt het document ook strategieën om door de regelgeving te navigeren en biedt het aanbevelingen om aan de nalevingsverplichtingen te voldoen.

Er is nog veel voorlichting en overleg nodig

Wat FuelEU Maritime (FEUM) betreft, aarzelen bedrijven momenteel om zich hierop voor te bereiden omdat er geen definitieve wetteksten zijn en de intenties onduidelijk zijn. “Er zijn pogingen gedaan om te anticiperen op veranderingen door brede clausules op te nemen in contracten met klanten, maar er is nog veel voorlichting en overleg nodig. Dit is allemaal afhankelijk van de uiteindelijke wetgeving”, zegt Audenaerdt. “Bovendien is er nog geen specifieke BIMCO-clausule (die ook desgewenst kan worden opgenomen in bevrachtingsovereenkomsten) beschikbaar en zijn de regels voor brandstofcertificering, met name voor brandstoffen die buiten de EU zijn geproduceerd, nog niet gedefinieerd”, gaat ze verder. “Die onzekerheid bemoeilijkt de voorbereiding van de industrie op de FuelEU-implementatie van 2025 en stelt het idee ter discussie dat de industrie zich op tijd kan aanpassen zonder duidelijke regelgeving en certificeringsprocessen. Het vermogen van de industrie om miljarden aan investeringen te doen, hangt af van de vraag of deze elementen aanwezig zijn.”

Inspanning lidstaten

KBRV benadrukt dat de weg naar groenere maritieme praktijken niet alleen afhangt van aanpassingen in de regelgeving, maar ook van verduidelijking van de handhavingsmechanismen, met name in verband met het beginsel dat ‘de vervuiler betaalt’. “Om deze uitdagingen aan te gaan, moeten de lidstaten een gezamenlijke inspanning leveren zodat de overgang naar duurzame scheepvaartpraktijken geen onnodige lasten met zich meebrengt voor degenen die de verandering willen leiden”, besluit KBRV.

De Koninklijke Belgische Redersvereniging (KBRV) behartigt de belangen van de rederijen en scheepsmanagers die zeeschepen hebben varen onder Belgische vlag. KBRV verdedigt hun belangen op internationaal, Europees en nationaal niveau.

De position paper ‘Charting Uncertain Seas: Legal Ambiguities and Compliance Strategies in EU ETS and FuelEU Maritime Regulations’ kunt u hier downloaden.