Onderdeel van de sancties na de inval in Oekraïne is dat Russische schepen niet meer in westerse landen stookolie mogen bunkeren. Volgens NRC worden de maatregelen ontdoken door de oprichting van een ‘schaduwvloot’. De boten zijn over het algemeen oude afgedankte olietankers onder de vlag van kleine eilandstaatjes en Liberia.

De tankers zijn vaak oud en slecht verzekerd, aldus NRC. Zowel de provincie als Veiligheidsregio geven aan niet over de handhaving te gaan, maar houden de kwestie wel nauwlettend in de gaten. “We zitten niet op onze handen”, zegt Commissaris van de Koning Han Polman tegen het Zeelandse dagblad PZC.

Scheepsdata

NRC telde op basis van scheepsdata, eigendomsregisters en satellietbeelden zes olietankers die het afgelopen halfjaar ankerplaats Everingen aandeden of, in één geval, de ankerplaats Sloehaven ten oosten van Vlissingen. Het zijn allemaal schepen die pas olie gingen vervoeren vanaf het moment dat het bestaande sanctieregime ingrijpend werd verscherpt.

De tankers, die pendelen tussen Rusland en Turkije, vertonen opvallend gedrag: ze wisselen vaak van vlag, naam en eigenaar – soms op volle zee. Regelmatig zetten ze hun transponder uit, een instrument dat voortdurend de scheepsnaam en actuele gegevens als positie, snelheid en koers uitzendt, terwijl ‘op zwart gaan’ voor dergelijke schepen verboden is.

Bedrijven

NRC deed navraag bij diverse bedrijven die de schaduwvloot van brandstof voorzien. Flows contacteerde daarop enkele bedrijven die werden aangehaald, maar geen van hen wilde een statement geven. Wel gaven de bedrijven aan dat ze bij elke levering een specifieke sanctielijst bekijken, maar dat deze continu wordt bijgewerkt. Zo kan het zijn dat schepen worden gebunkerd op het moment dat ze nog niet op de sanctielijst staan, en pas achteraf op die lijst terechtkomen. Er wordt ook verwezen naar officiële communicatie van de autoriteiten.

Uit onderzoek van NRC blijkt verder dat geen enkele instantie controles uitoefent op schepen die voor anker gaan om te tanken. De Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT), een Nederlands overheidsorgaan, meldt NRC dat het in de praktijk alleen inspecties aan boord van schepen uitvoert die in een haven zijn afgemeerd.

Veiligheid

Volgens Erik van Merrienboer, voorzitter van Veiligheidsregio Zeeland en burgemeester van Terneuzen, komt uit het NRC-stuk ‘complexe materie’ naar voren ‘ waarop internationale verdragen van toepassing zijn’. “Voor ons is het van belang dat schepen zich aan de veiligheidsnormen houden om incidenten te voorkomen”, vertelt hij aan PZC.

De provincie Zeeland gaat formeel niet over de veiligheid op de Westerschelde. “We gaan ervan uit dat de rijksoverheid actie onderneemt, want het is wel een ernstige situatie”, zegt Polman. Omroep Zeeland maakt dinsdag 19 maart 2024 melding van een Liberiaans schip afkomstig uit Sint-Petersburg dat maandag werd bevoorraad door kleinere schepen op de ankerplaats.