Kan u het nog volgen? In 1972 regelde toenmalig federaal minister Louis Major in een uiterst bondige wet de havenarbeid door die strikt voor te behouden voor erkende havenarbeiders. Maar begin deze eeuw begon Europa in zijn liberaliseringsplannen ook overal de havensystemen aan te pakken.

De Europese Commissie kreeg daarbij vooral het Belgische systeem in het vizier en eiste hervormingen. Daarin werd Europa overigens aangewakkerd door klachten vanuit Katoen Natie van Fernand Huts, maar ook vanuit een aantal meer discrete havenbedrijven. 

Een en ander leidde tot heel wat spanningen en betogingen, eindeloze juridische gevechten én discreet overleg. Uiteindelijk leidde dat, na een massale goedkeuring door de havenarbeiders, tot een door toenmalig federaal vicepremier Kris Peeters uitgewerkt koninklijk besluit van 10 juli 2016. Daarbij bleef de essentie van het Belgische systeem overeind met mogelijkheden om buiten de voorbehouden pool toch nieuwe havenarbeiders aan te werven. Die moesten niettemin toch nog een erkenning aanvragen. Ook daartegen trokken Huts en een tiental andere bedrijven opnieuw naar de rechtbank.

Dat leidde tot een jarenlange uitputtingsslag via het Grondwettelijk Hof van België, een rist ‘prejudiciële vragen’ aan het Hof van Justitie van Luxemburg en een schijnbaar positief advies van de auditeur van de Raad van State vorig jaar. Iedereen wist dat het nu wachten was op de definitieve uitspraak door onze Raad van State. En dat gebeurde – zij het nog wat later dan verwacht – woensdagochtend. De Raad van State stelt in feite dat stante pede het bestaande uitvoerings-KB ‘Peeters’ wordt vernietigd, dit in antwoord op de claim van twee Huts-bedrijven: Katoen NatieBulk Terminals en nv Logisport (nu General Services Antwerp).

Kosmetisch

“Iedereen wist dat het KB van 2016 maar een kosmetische schijnvertoning was en er in feite niets veranderd was”, reageert professor Eric Van Hooydonk, die jaren geleden al voor Europa de verschillende havensystemen heeft doorgelicht én nu ook als advocaat is opgetreden in enkele van de nog lopende klachten van andere bedrijven, naast die van Fernand Huts.

“Dit is een finaal verdict. De regeling van Kris Peeters bestaat hiermee niet meer, onder meer omdat er niet eens in een overgangsperiode werd voorzien. Met deze uitspraak staan we nu terug in de toestand van voor 2016 in de oude Belgische regeling die volgens Europa strijdig was met de Europese verdragsregels. Het Belgische systeem is nu dus in flagrante onwettelijkheid en dit betekent ook dat er geen sancties genomen kunnen worden tegen bedrijven die anders zouden handelen. Kortom, de bal ligt nu bij de Belgische regering. Ik hoop dat de Belgische beleidsverantwoordelijken nu kiezen voor een reële hervorming in het belang van de havens, maar ook van de havenarbeiders en dat ze het Belgische havensysteem nu echt naar de 21ste eeuw brengen. Het Belgische systeem – waarin we nu dus terug staan – is het meest dichtgetimmerde van Europa. Niet toevallig leidt dit arbeidssysteem, nog meer dan elders, tot tekorten op de arbeidsmarkt en een slecht imago. Deze uitspraak betekent ook dat alle andere klachten van andere bedrijven dan deze van Fernand Huts nu zonder voorwerp worden, omdat het KB niet meer bestaat”.

Professor Van Hooydonk wijst er ook op dat de huidige Europees Vervoerscommissaris, de Roemeense Adina Valean, de havensystemen opnieuw onder de loep genomen heeft en zij nog onlangs tegen Malta een inbreukprocedure is opgestart.

“Fantastisch”

Hoe de Belgische vakbonden reageren, leest u hier. Fernand Huts belden we uit zijn bed in New York, waar hij verblijft voor de laatste dagen van zijn Amerikaanse rondreis. “Dat klinkt fantastisch”, zegt Huts. “Je haalt me uit mijn bed. Ik wist uiteraard dat de zaak hangende was, maar dit is voor mij toch een volkomen verrassing. Ik ben blij dat je me met dit positieve nieuws wakker gemaakt hebt, maar je begrijpt dat ik hiermee de voorbije dagen niet bezig was.”

Gewezen minister Kris Peeters overvielen we eveneens met onze vraag, maar ook hij was nog niet op de hoogte van de uitspraak en kon dus niet reageren.

Duidelijk is dat federaal vicepremier en minister van Werk Pierre-Yves Dermagne (PS) hiermee een loodzwaar dossier op zijn bord krijgt.

Grondig onderzoeken

Marc Adriansens, voorzitter van de Centrale Werkgevers van Zeebrugge (Cewez), reageert afwachtend op de prille kennisgeving van dit nieuws. “We zien alvast dat het niet gaat om een afschaffing van de wet-Major op zich, maar om een verwerping van het KB dat de modaliteiten voor het erkennen van de havenarbeiders regelt. Ik hoop persoonlijk dat we verder kunnen werken in deze voor iedereen moeilijke tijd. Met de collega’s van Cepa zullen we het arrest nu eerst grondig onderzoeken, vooraleer we verder commentaar geven.” (RJ)

Hoe de vakbonden reageren op het arrest wet-Major, leest u hier.
Meer artikels over havenarbeid/wet-Major leest u hier.